सिन्धुली । पछिल्लो समयमा हेपिएको अन्नबालीमा पर्दै गएको रैथाने बाली कोदो खेतीको प्रबद्र्धन गर्ने उद्देश्यले सिन्धुली जिल्लामा पहिलो पटक शुक्रबार ‘राष्ट्रिय कोदो दिबस–२०८२’ मनाईएको छ ।
जिल्लामा रहेका सरोकारवाला निकाय तथा उपभोक्ताको सहभागितामा ‘कोदोजन्य परिकारको आहार ः खाद्य सुरक्षा र स्वस्थ जीवनको आधार’ भन्ने मूल नारा सहित जिल्ला सदरमुकाम सिन्धुलीमाढीमा प्रभात फेरी तथा कोदोजन्य परिकारको सेवन कार्यक्रमको आयोजना गरी उक्त दिवस मनाईएको हो ।
पछिल्लो समयमा कोदो खेती हेपिएको अन्नबालीमा पर्दै गएको र लोपोन्मुख हुदै गएपछि त्यसको प्रबद्र्धन गर्न उक्त दिवसको आयोजना गरिएको आयोजक सिन्धुली उद्योग बाणिज्य सङ्घले जनाएको छ । सो अबसरमा कृषि बिकास कार्यालय प्रमुख अनुप अधिकारीले सिन्धुली जिल्लामा कोदो खेती १० हजार ८४२ हेक्टमा हुदै आएको र बार्षिक उत्पादन ११ हजार ७४ मेट्रिक्टन हुने गरेको जानकारी दिनुभयो ।
कोदो पहाडी क्षेत्रमा सुख्खा तथा कम उर्बरभूमीमा उत्पादन हुने बाली रहेको र धार्मिक र सांस्कृतिक हिसाबले पनि त्यसको महत्व रहेको उहाँले सुनाउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, ‘कोदोले पौष्टिक गुणस्तरले पनि पोषण सुरक्षामा महत्वपूर्ण भूमिका खेलेको छ । स्वास्थ्यको हिसाबले पनि फाइदाजनक रहेको छ ।’
प्रमुख जिल्ला अधिकारी दिनेससागर भुसालले नेपाल सरकारको २०८२ साल असार २३ गतेको मन्त्री परिषदको निर्णय अनुसार पहिलो पटक उक्त राष्ट्रिय कोदो दिवस मनाईएको जानकारी दिनु हुदै कोदो दिवस गौरब गर्ने दिन भएको बताउनुभयो । ‘धेरै गुण भएको कोदोलाई बेवास्ता गरेका रहेछौं,’ उहाँले भन्नुभयो, ‘यो कोदोको प्रबद्र्धन गर्ने सरकारी प्रयास हो । कोदो र मकैको ढिडो खाएर हुर्कियौंं, अहिले त्यसलाई भुलेर सहर पस्न थाल्यौं ।’
स्वस्थ जीवनशैलीको लागि पनि कोदोको महत्व रहेको उहाँको भनाई थियो । जिल्ला समन्वय समिति उप–प्रमुख शान्ता कार्कीले कोदो खेतीको प्रबद्र्धन गर्न बिउबिजन, मल र आधुनिक कृषि उपकरणमा सहुलियतको सरकारी व्यवस्था गरी किसानलाई प्रात्साहन गरिनु पर्ने औल्याउनु भयो ।
गाँउघरमा कोदोलाई कु–अन्नको रुपमा लिईने र कोदो उत्पादन गर्ने किसानलाई कोदे भनि हेप्ने प्रबृत्तिले पनि कोदा खेती घट्दै गएको उहाँले सुनाउनुभयो ।
कोदो दिवस आयोजक सिन्धुली उद्योग बाणिज्य सङ्घका अध्यक्ष अर्जुनकुमार श्रेष्ठले आधुनिक जीवन शैलीसँगै कोदोको उत्पादन घट्दै गई लोपहुदै गएपछि त्यसको प्रबद्र्धन गर्न सरोकारवाला निकायलाई जुटाएर जिल्लामा पहिलो पटक उक्त दिवस मनाएको बताउनुभयो । कोदोको महत्व बुझेकाले अझै पनि त्यसको खोजी–खोजी सेवन गर्ने गरेको उहाँको भनाई थियो ।
त्यसो त नौ वटा स्थानीय तह रहेको सिन्धुली जिल्लामा कोदो खेती घ्याङ्लेक, फिक्कल, गोलन्जोर, सुनकोसी गाँउपालिका र कमलामाई नगरपालिका तथा दुधौली नगरपालिकामा कोदो खेती हुदै आएको कृषि विकास कार्यालयले जनाएको छ । जिल्लामा किसानले खालीपाखामा र जुनार, सुन्तलाको बगैंचा भित्र समेत कोदो खेती गरी आम्दानी लिदै आएका छन् ।
गोलन्जोर गाँउपालिका–४ तीनकन्याका किसान जीतबहादुर ठकुरी घरेलु मदिराका लागि कोदोको माग बढी हुन थालेपछि धान र मकैको तुलनामा मँहगो मूल्यमा बिक्रि हुन थालेको बताउनुहुन्छ । उहाँका अनुसार केही वर्ष अघिसम्म कोदो बालीलाइ तल्लो स्तरको खेतीको रुपमा लिइन्थ्यो । उत्पादन भएको कोदो विक्री नभएपछि गाइबस्तु तथा सुंगुरलाइ खोले बनाएर खुवाउने चलन थियो ।
‘यतिखेर उत्पादन भएको कोदो कतै विक्री गर्न लैजान पर्दैन्,’ उहाँले भन्नुभयो, ‘बारीमा नै ग्राहक आएर पहिला नै बैना मार्ने चलन बसिसक्यो । आम्दानी राम्रो हुदै गएपछि पाखो बारीमा जुनार, सुन्तलाको बगैंचा भित्र समेत कोदो खेती गरी आम्दानी लिन थाालेका छन् ।’
सिन्धुलीको सदरमुकाम सिन्धुलीमाढीमा शुक्रबार विहान राष्ट्रिय कोदो दिवसको अबसरमा निकालिएको प्रभात फेरी ।
